Viện sẽ đào tạo, bồi dưỡng, chuẩn hóa và nâng cao nghiệp vụ cho họ
Nhưng sắp tới, để đáp ứng cao hơn nhu cầu về sang sửa, tu tạo di tích, kiên cố đối tượng học sẽ không chỉ dừng lại ở đây, sẽ cần phải hướng tới đầu vào là những sinh viên vừa tốt nghiệp trường kiến trúc.
Sau khi tốt nghiệp các khóa đào tạo như thế này, người học sẽ được tham gia Thực tế và được cấp chứng chỉ khi đạt yêu cầu. Nói về điều này, KTS Lê Thành Vinh - Viện trưởng Viện bảo tàng di tích cho rằng: “Hậu quả của việc trùng tu di tích không được bảo đảm có nhiều căn do. Dư luận không khỏi “bàng hoàng” trước thực trạng nhiều di tích sau khi được trùng tu bỗng trở nên “hoành tráng, cao to hơn”, làm mất đi nét đẹp nguyên thủy của nó.
Ai được phép hành nghề? Di tích chính là những trang sử sống mang dấu ấn về sự biến động, thăng trầm của nhiều thời kỳ lịch sử, song song cũng là một bộ phận quan trọng cấu thành kho tàng di sản văn hóa của dân tộc. Nhưng theo ông Vinh thì để làm được điều này cần một chương trình dài hơi. Ngay đến đơn vị tham dự cũng không đủ trình độ để thẩm định về chất lượng công tác tôn tạo.
Thực tế thời kì qua, Viện Bảo tồn di tích cũng đã có những lớp đào tạo cho những cá nhân chủ nghĩa về công tác Bảo tồn, tu sửa di tích. Còn theo KTS Lê Thành Vinh, việc đề nghị phải có chứng chỉ và chứng thực hành nghề như thế này sẽ loại trừ được những người không có khả năng dự vào công tác tu chỉnh di tích. Có thể kể đến trường hợp như di tích Lam Kinh (Thanh Hóa), Thành nhà Mạc (Tuyên Quang), Đàn Nam Giao - Thành Nhà Hồ (Thanh Hóa), hay di tích đền Đô, chùa Phật Tích (Bắc Ninh), chùa Trăm Gian (Hà Nội), đình Ngu Nhuế (Hưng Yên)… Có nhiều căn nguyên dẫn tới tình trạng này, nhưng dưới giác độ chuyên môn, các nhà nghiên cứu cho rằng, đó một phần do đội ngũ làm công tác trùng tu di tích ở nước ta không có chuyên môn và cũng thiếu sự chuyên nghiệp.
TS Lưu Trần Tiêu - chủ toạ Hội đồng Di sản nhà nước đã từng nhấn mạnh vào việc phải chuyên nghiệp hóa hàng ngũ làm công tác di sản từ Trung ương tới địa phương.
Khắc phục tận gốc? Trong nhiều cuộc hội thảo trước đây, GS. Thời gian qua, đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên can đến lĩnh vực này được từng bước hoàn thiện.
Theo Thông tư, chỉ có những tổ chức, cá nhân có đủ chuyên môn, nghiệp vụ, trình độ, năng lực, biểu hiện qua chứng chỉ hành nghề và chứng thực hành nghề.
Như Hà Nội, dù là thủ đô của cả nước, cũng là nơi giao hội khá đông các di tích (với trên 5. Viện cũng đang lên chương trình để áp dụng trong thời kì tới. Người tham dự đều là những kiến trúc sư, kỹ sư ít phải có ít ra 3 năm hoạt động trong lĩnh vực trùng tu, biểu đạt qua kê khai và xác nhận các công trình đã làm. Và chỉ những người thực thụ có chuyên môn mới có thể tham gia vào công tác trùng tu di tích.
Họ chỉ làm theo chỉ đạo của chủ đầu tư như một cái máy đúng nghĩa. Phải chuyên nghiệp hóa hàng ngũ làm mướn tác di sản Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ VH-TT&DL Đặng Thị Bích Liên, công tác quản lý và phát huy giá trị của di tích thời kì qua vẫn tồn tại nhiều hạn chế, bất cập, gây không ít bức xúc trong dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng tới giá trị lịch sử, văn hóa của di tích.
Tuy nhiên, không ít người lo ngại về việc chạy đua hay bằng những cách ngoài chuyên môn để có được tấm thẻ này. Chứng chỉ hành nghề lập quy hoạch di tích được cấp cho cá nhân là người đã có chứng chỉ hành nghề kiến trúc sư, đã qua lớp bồi dưỡng kiến thức bảo quản, tu chỉnh, hồi phục di tích do viện nghiên cứu, trường đại học có chức năng đào tạo chuyên ngành xây dựng, kiến trúc hoặc liên hệ đến hoạt động bảo quản, sửa chữa, hồi phục di tích tổ chức; đã tham gia tư vấn lập ít ra 3 quy hoạch di tích hoặc 5 dự án tu sửa di tích đã được chuẩn y.
Có thể nhiều cơ sở cùng tham gia đào tạo cho những cá nhân về kiến thức kỹ năng Bảo tồn trùng tu di tích, nhưng cần thiết phải có giáo trình giảng dạy chuẩn hóa, có được giảng sư đủ kinh nghiệm, kiến thức, lâu năm trong nghề thì mới mong đảm bảo chất lượng đào tạo. Công tác quản lý Nhà nước cũng ngày một được tăng cường.
Riêng về mặt hàng ngũ làm thuê tác trùng tu có hai vấn đề: Một là những đơn vị, tổ chức tham dự hoàn toàn không có khả năng về vấn đề trùng tu di tích.
Thời gian qua, phần nhiều hàng ngũ thực hành công tác này đều là những thợ xây bình thường, không được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ tu tạo di tích. Về điều này, KTS Lê Thành Vinh bộc bạch: Khi đã đưa ra được quy định như trên thì cần có những bước tiến hành thật đồng bộ.
Vì thế, với việc Thông tư 18 có hiệu lực, tình trạng “mạnh ai nấy làm” kiểu này được kỳ vọng sẽ chấm dứt. Với cách làm này, hy vọng rằng tình trạng “loạn” giấy phép sẽ được loại trừ. Hai là đội ngũ thực hành không có khả năng và chưa có kinh nghiệm”. Minh Anh. Mặc dù thời kì qua, Cục Di sản văn hóa đã quan tâm tới việc tổ chức các buổi tập huấn cho cán bộ các địa phương, nhưng theo GS Lưu Trần Tiêu, những kiến thức cán bộ thu nạp được cũng như quan điểm đóng góp của họ đã không được vận dụng tại địa phương, dẫn tới tình trạng “học rồi để đấy”.
Với một hệ thống di tích dày đặc (khoảng 4 vạn di tích) ở nước ta hiện thời thì việc quản lý nhằm bảo vệ và phát huy có hiệu quả giá trị của di tích trong cuộc sống đương đại là rất quan yếu.
000 di tích, 42,6% trong số đó đã được xếp hạng di tích quốc gia và cấp tỉnh) nhưng ngay đến hàng ngũ làm thuê tác quản lý di tích cũng rất thiếu và yếu về chuyên môn. Theo ông Trương Minh Tiến, Phó giám đốc Sở VH-TT&DL Hà Nội, Hà Nội, có đa dạng về chất lượng, phong phú về loại hình di tích nhưng cũng có những nơi không có cán bộ chuyên môn, không được đào tạo bài bản về công tác này.
Ngoại giả, chứng chỉ hành nghề với các chuyên môn như lập dự án tu bổ di tích, mỏng kinh tế - kỹ thuật sửa sang di tích, thiết kế tu chỉnh di tích; Hành nghề thi công sửa sang di tích; Giám sát thi công tu chỉnh di tích cũng có những yêu cầu tương đương.
Tỉ dụ: “Điều kiện người được cấp chứng chỉ hành nghề phải duyệt đào tạo, thế thì phải quản lý được chương trình đào tạo, cũng như hàng ngũ những người giảng sư thực hành chương trình đào tạo đó”.
